محتوای نغمات و نیز کارکرد مناسبتی آن ها به شرح زیر قابل ذکر هستند:

الف) بخش آوازی:

1- موسیقی حماسی و پهلوانی

آوازهای حماسی یکی از انواع پرقدمت موسیقی ایل است. این گروه از آوازها که غالباً با متر فراخ خوانده می شوند به خاطر ایجاد انگیزه و روح سلحشورانه در میان مردم ایل از جایگاهی پر اهمیت و ویژه برخوردارند. بخشی از اشعار آوازهای حماسی- پهلوانی ایل مأخوذ از منابع مکتوب ادبی همچون شاهنامه فردوسی و بخشی دیگر سروده شاعران حماسه سرای ایل است که غالباً در اوصاف نامداران، سلحشوران، خوانین و بزرگان ایل سروده می شود. از نمونۀ آوازهای حماسی می توان از رستم و سهراب، هفت لشکر، ابوالقاسم خان، سردار اسعد و علیداد یادکرد.

2- آوازهای تغزلی

بخشی از آوازها و ترانه های بختیاری تغزلی است. این آوازها در مناسبت های مختلف و از طریق اقشار متفاوت خوانده می شود. تنهایی، شب نشینی ها و عروسی ها محمل اجرای این گروه از آوازها هستند. آوازهای تغزلی از فرم های گوناگون و مترهای متفاوتی پیروی می کنند.

بلال ها، شُلِیل و یار یار و نیز برخی از فایز خوانی ها از نمونۀ آوازهای تغزلی ایل به شمار می آیند.

3 - آوازهای چوپانی و گله داری:

گسترده ترین بخش از موسیقی آوازی ایل بختیاری اختصاص به نغمات چوپانی دارد که توسّط چوپانان و گله داران به هنگام کار و یا فراغت خوانده می شود. این گروه آوازها الزاماً موضوعات مربوط به دامداری را دنبال نمی کنند، بلکه علاوه بر آن بازتاب بخشی از آرمان ها و حرمان های گله دارانی است که فعالیت آنان به زندگی عشایری معنی می بخشد. این آوازها در فرم های مختلفی اجرا می شود و مضامین کار، عشق و حماسه را در بردارد. از نمونۀ این گونه آوازها می توان از بلال ها، فایز خوانی، حسینا و دشتی سرکوهی یاد کرد.

4- آوازهای صیادی (شکارگری)

این آوازها در توصیف خاطراتی است که شکارچیان از شکار در ذهن خود داشته و یا شرح دلاوریها و رشادتهایی است که به خرج داده اند. گاهی اوقات ابزار و ادوات شکار نیز در این گونه آوازها توصیف می شوند. صیادی ها از نظر فرم آواز از متر آزاد برخوردار بوده و از تنوع ملودیک برخوردارند. از شاخص ترین نمونه های آوازهای صیادی می توان از صیادی ممدنی و صیادی فریدون و نجفقلی و صیادی سرکوهی نام برد.

لازم به ذکر است هنگام فوت شکارچیان نیز برخی از آوازهای صیادی که در وصف دلاوریهای شکارچی در گذشته است، خوانده می شود.

5 - آوازهای مخصوص جشن و سرور (ریزمقام ها و ترانه ها)

بخش مهمی از رپرتوار موسیقی آوازی ایل شامل ریزمقام ها و ترانه هایی است که غالباً توسّط دختران و زنان و در برخی موارد نیز توسّط مردان جوان در بزم ها، عروسی ها و دیگر مراسم جشن و سرور خوانده می شود. اکثر این ترانه ها مانند دیگر گونه های آن در میان اقوام ایرانی از متر مشخص و شتاب تند برخوردار بوده و جملات موسیقی بر مبنای توالی و تکرار به گوشواره هایی ختم می شود که حاضران به همسرایی آن می پردازند. این گروه از ریزمقام ها، به فراخور اجرای آن ها در مناسبت های سرور آمیز از درونمایه غنایی و شاد برخوردار بوده و اجرای آن به ایجاد شادمانی و روحیه نشاط آمیز منجر می شود. از نمونه های این ترانه ها می توان از دای نی ها، دوالالی ها، ورشوگلالی، شیرین- شیرین، عزیز شمایل و سوزه- سوزه نام برد.

6- آوازهای حکمی و پندآمیز [مکتب خانه ای]

بخش گسترده ای از مضامین در موسیقی ایل بختیاری مربوط به نغماتی است که بر اساس تجارب ایلی و اندوخته های اجتماعی بزرگان و ریش سفیدان از درونمایۀ پند و اندرز برخوردار بوده و در گذشته های نه چندان دور مکتب خانه های ایل از اصلی ترین مراکز آموزش و ترویج آن ها بود. به غیر از این هنوز در برخی موقعیت ها و مناسبت ها نیز این گونه مفاهیم در انواع موسیقی آوازی ایل بروز می یابند. به همین دلیل آوازهایی که از چنین مفاهیمی سود می برند از نظر فرم و ساختار نغمه متفاوت هستند. با این حال بیشتر آوازهای پندآمیز همچون رزومیش، سلطان جمجمه، اسکندرنامه ،تات سفر و برخی فایزخوانی ها و نظامی خوانی ها از متر آزاد برخوردارند.

7- آوازهای دروگری و سرخرمنی (برزگری):

بخشی از آوازهای بختیاری به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم در ارتباط با فعالیت های کشاورزی است. این آوازها مانند برزیگری (بائرو baeru) ممکن است از درونمایۀ تغزلی یا غنایی برخوردار بوده و در بیان اندوه فراق و هجران خوانده شوند؛ امّا ارتباط واضحی با موضوع کشت و کار دارد. برخی دیگر از نغمات مانند سرخرمنی اساساً موضوعات مربوط به کشت و کار را دنبال می کند. این گروه از آوازها ممکن است از متر فراخ یا ریتم پرشتاب با تقارن های متریک همراه باشند.

8- آوازهای کار (مربوط به زنان):

بخشی از آوازها و به ویژه ریزمقام ها اختصاص به فعالیت هایی همچون مشک زنی، شیردوشی، چرا، برنج کوبی (لردگان)، گلیم بافی و قالی بافی دارد که اختصاصاً از سوی زنان ایل خوانده می شود. این گروه از آوازها غالباً از متر مشخص برخوردار بوده و به هنگام تلاش های روزمرّۀ زنان خوانده می شود.

9- موسیقی غنایی:

آوازهای عاشقانه بخش دیگری از مضامین موسیقی ایل را تشکیل می دهد. این گروه از آوازها گاهی در نقل ها و منظومه های غنایی همچون حسینا، نجما و یا در نظامی خوانی ها همچون خسرو و شیرین تبلور یافته و گاهی نیز در آوازهای شبانی همچون گل گیس ملاحظه می شوند. باید متذکر شد که گروه پرشماری از ریزمقام ها و ترانه های عروسی نیز از چنین درونمایه ای برخوردارند.

10- آوازهای آیینی:

دیدگاه های هستی شناختی و کهن مردم ایل و باورمندی های مربوط به آن موجب بروز انواع تظاهرات آیینی گردیده که اکثر آن ها با آوازها و ترانه های ویژه ای همراه هستند. از نمونۀ این آوازها می توان از کل علی کوسه، چهل کچل و بندبازی یادکرد. اتکا به ریتم و تقطیع متن در اجرای این گونه ترانه ها از شاخصۀ ساختار آن ها محسوب شده و کلام نقش تعیین کننده ای در بیان این گروه از ترانه به عهده دارد.

11. آوازهای عزا:

آوازهای عزاداری و سوگ در میان ایل بختیاری به دو گروه مشخص قابل تقسیم هستند. برخی از این آوازها در ارتباط با درگذشت افراد، نام آوران و خوانین بوده و گروهی از آنها نیز اختصاص به ایّام ماه محرّم داشته و در رثای شهیدان کربلاست. گروه اوّل شامل انواع کهن ترین آوازهای ایل است که عمدتاً توسّط زنان اجرا گردیده و به آوازهای گاگریو مشهور است.

گاگریو در مناطق مختلف اسکان و کوچ ایل به نام های دیگری همچون خون گریو (xun-geriv) دُمدال (domdal) سرو (seru)، کاک و یلا (kak- veyla) و چک چونه (cak- cune) شناخته می شود.

12- آوازهای مذهبی:

آوازهای مذهبی مجموعۀ آوازها و ترانه هایی است که بخشی از آن ملهم و یا متأثّر از موسیقی ایل و تعدادی از آن ها عیناً از موسیقی ردیفی ایران اخذ شده اند. این گونه آوازها و تصانیف از فرم ها و مترهای مختلفی برخوردار بوده و مناسبت اجرای آن ها اختصاص به عزاداری ماه محرم دارد. انواع مرثیه ها، جوش خوانی ها و نوحه ها و نیز پامنبری ها و آوازهای تعزیه از نمونۀ آوازهای مذهبی است. این گروه از آوازها در میان ایل بختیاری از قدمت چندانی برخوردار نبوده و متأخر است.

ب) موسیقی سازی:

1- نغمات مربوط به عزا

شاخص ترین فرم های موسیقی عزا که در ارتباط مستقیم با درگذشت افراد قرار دارد نغمۀ چپی است که در مراسم کتل و مافگه (mafega) توسط کرنا و دهل اجرا می شود.

2- نغمات مربوط به بازی ها و رقص ها

پر تعداد ترین نغمات موسیقی سازی در ارتباط با اجرای بازی ها و رقص ها همچون چوب بازی و دستمال بازی قرار دارد. این گروه از نغمات که با کرنا و دهل اجرا می شوند از ریتم های متنوع و زیبایی برخوردارند. نمونۀ این نغمات شامل سرناز، چوپی سه پا، شش پا، سواربازی و کمندونه می باشد.

3- پیش درآمد مراسم بازی

پیش درآمدها مجموعۀ نغماتی با متر آزاد هستند که تحت نام هایی چون وردار (var-dar) و سروردار (sarvar-dar) پیش از شروع نغمات بازی ها و رقص ها با کرنا و دهل نواخته شده و فضای متناسب با مراسم ایجاد می کنند. به این نغمات به طور کلی مقوم moqum= (مقام) و اوّل ساز (avvale- saz) نیز گفته می شود.

4. نغمات چوپانی و گله داری

گسترده ترین و مهم ترین بخش از موسیقی سازی ایل بختیاری مربوط به نغماتی است که با نی هفت بند (نی چوپانی) نواخته می شود. این گروه از نغمات در توصیف شرایط کار دامپروری و امیدها و علایق چوپانان و دامداران است از فرمهای متنوع و گوناگونی برخوردار است. متأسفانه شماری از این گروه نغمات در حال حاضر منسوخ گردیده است. از نمونه های بازماندۀ نغمات چوپانی که هنوز در میان آنان رواج دارد، می توان از اوخوری، گله داری، داد فلک، گُنج (gonj)، فقیری، کاکا -کاکا یاد کرد.

5. نغمات اطلاع رسانی

برخی نغمات صرفاً با هدف آگاه سازی مردم نسبت به موضوع یا مراسمی خاص نواخته می شود. به طور نمونه اجرای نغمه ای است که جهت اطلاع رسانی مراسم عروسی و یا سحر بیداری و اجرای مناسک روزه داری به هنگام سحر و با کرنا و دهل نواخته شده و سحری نام دارد. باید متذکر شد که شاخص ترین مجریان موسیقی ایل بختیاری توشمال ها هستند.

توشمال ها اگر چه از نظر تاریخ قومی ارتباطی با ایل ندارند. امّا رفته رفته و در اثر قرن ها همراهی با ایل و همدلی با سوگ و سرور آنان در پیکرۀ ایل هضم شده و بخشی جدایی ناپذیر از آن محسوب می شوند. توشمال ها در حقیقت عمدتاً مجری موسیقی مراسمی و جشن و سرور و عزا می باشند. امّا سایر بخش موسیقی ایل مانند شاهنامه خوانی، نظامی خوانی، کشاورزی، صیادی و به طور کلی موسیقی کار توسّط راویان و مجریان هنرمند ایل اجرا می شود. به توشمال ها میشکال، سازنده، سازینه، مهتر (لردگان) نیز گفته می شود.

انواع موسیقی های مذهبی- آیینی و نمایشی- موزیکال

موسیقی مذهبی:

1- آوازهای جوهری

2- صلوات نامه

3- چاوش خوانی

4- دعاها شامل:

- دعای قبل از خواب شبانه

- دعای نذورات

- دعای تیربند

- دعاهای ضربی

5- سحری خوانی

آوازهای آیینی – نمایشی- نیایشی

1- تعزیه

2 - مراسم آئینی موسیقایی حجلۀ قاسم

3- آیین موسیقایی گهوارۀ علی اصغر

4 - آیین نعش گردانی

5 - چوپان خوانی

6 - آیین موسیقایی کتل گردانی

7 - هل هل کوسه (طلب باران)

8 - چهل کچل

الف) آوازهای مذهبی

آواز جوهری

ملایان قدیم در مکتب خانه ها، شب نشینی ها، اعیاد و مراسم مذهبی بهترین راویان و خوانندگان قصه ها و روایت ها و بهترین هم نشین برای داستان ها و حکایت های شاهنامه، گلستان، بوستان مثنوی و نظامی خوانی بوده اند. این گروه از روحانیون روستایی بعضاً محتویات کتاب ها را با آواز و نغمه ها همراهی می کردند تا هم آموزش را مؤثرتر و شیرین تر جلوه دهند و هم اینکه در کنار آموزش سواد آوازخوانی را هم به شاگردان خود آموزش دهند.

از جملۀ این ذکرها و آوازها و نغمه ها، آوازهای مربوط به داستان های کتاب جوهری بود. اهمیت یادگیری فنون آوازی و لحن های مربوط به اشعار و مضمون این کتاب به نوعی جزء واجبات مردم بختیاری در روزگاران گذشته بود.

بدین ترتیب بود که ملایان آموزش آوازهای جوهری را جزء وظایف مهم و خطیر خود دانسته و سرلوحۀ کار خود قرار می دادند. به گفتۀ آن ها، درس اول، آموزش آوازهای کتاب جوهری است.

قابل ذکر است در نواحی مختلف اقلیم بختیاری آواز جوهری را با فرم ها و سبک های مختلف می خواند، در حقیقت چون نوع آموزش متفاوت بود، در نتیجه نوع آواز و نغمه نیز تفاوت داشت. از میان این آوازها، آواز و لحن مربوط به طایفۀ آرپناهی رایج ترین و متداول ترین شیوۀ آوازی در بین طوایف مختلف بختیاری بوده است. دلیل این برتری این است که اکثر ملاهای قدیم که به امر آموزش خواندن و نوشتن در بین سایر طوایف بختیاری همت می گماردند، از این طایفه بودند.

از بزرگترین جوهری خوانان این منطقه می توان به میرزای بختیاری اشاره کرد که یکی از جوهری خوانان به نام و مشهور بختیاری بوده و ارادت خود را به خاندان پیامبر و ائمه با سرودن اشعار و آوازهای مذهبی نشان می داد. او در رواج آوازهای مذهبی و جوهری خوانی در منطقه نقش مهمّی داشت.

در برخی توابع چهارمحال و بختیاری آواز جوهری را با لحنی متفاوت نسبت به طایفۀ آرپناهی می خواندند. تغییر در سبک این آواز تا منطقۀ لردگان هم مشاهده می شود. تنوع این آواز و رنگارنگی در لحن و بیان موسیقایی و ویژگی های نغمگی در هر منطقه بی تأثیر از ویژگی نغمات و آواز های هر منطقه نیست.

مضامین و محتوای کتاب جوهری پیرامون زندگی پیامبران و ائمه به خصوص زندگی حضرت علی (ع) و شرح دلاوری ها و جنگ های ایشان می باشد. این اثر در قالب نظم است.

شیوۀ آوازخوانی در مکتب خانه با صلاح دید ملا بوده و نمونۀ آوازها از سوی انتخاب و آموزش داده می شد.

صلوات نامه

مضامین صلوات نامه ها ستایش خداوند، پیامبر، حضرت علی (ع) و ائمه و مدح آنان است که با فرستادن سلام و درود همراه بوده و بعضاً در ستایش و توصیف اقدامات و امورات نیک و بزرگواری پیامبر(ص) می باشد. ملایان هر مکتب خانه بنا به توانایی هایی که در سرودن شعر داشتند، در این رابطه اشعاری را سروده و می خوانند.

لازم به یادآوری است که صلوات نامه ها در سه فرم متفاوت اجرا می شونند:

شکل اول فرمی کاملاً موزون و آهنگین داشته و به صورت ضربی اجرا می شود. بیشترین موارد استفاده از این فرم در جشن های شادی بالاخص در عروسی ها، خواستگاری ها و ... می باشد. نوع ضربی متداول ترین شکل صلوات نامه بوده و بدین صورت اجرا می شده که صلوات خوان صلوات نامه را با آواز ضربی می خوانده و مردم حاضر در مجلس همسرایی می کردند.

شکل دوم به طور کلی با همسرایی حاضرین در مجلس اجرا شده، اما بدون ریتم است. این فرم شکلی کاملاً آوازی داشته و از متر آزاد برخوردار است.

شکل سوم که کمترین موارد استفاده و کاربرد را دارد، در مواردی جزئی و به ندرت اجرا می شود. این فرم نیز آوازی امّا بدون همسرایی است.

نمونۀ اشعار:

صلوات بر علی کرد

محمد مصطفی کرد

موسی که زد عصا را

بر فرق سنگ خارا

می خواند همی دعا را

صل علی محمد

صلوات بر محمد

چاووش خوانی

چاووش خوانی یکی از آوازهای مذهبی است که در اکثر نقاط ایران به شکل های مختلف اجرا می شود. در میان بختیاری ها نیز این آواز مرسوم است. باید متذکر شد این آواز بیشتر در میان مردمان بختیاری یک جانشین رواج داشته چرا که نزدیکی و قرابت مرزی نواحی یکجا نشین با نواحی داخلی فلات ایران موجب عمومیت چاووش خوانی در میان ایل گردید؛ نکته مورد توجه اینکه شیوۀ آوازی رایج در مناطق مختلف از شکل ها و فرم های مختلف برخوردار است. به عنوان مثال در منطقۀ میزدج این آواز بیشتر در دستگاه چارگاه اجرا می شود و در مواردی معدود این آواز در دستگاه ماهور اجرا می گردد. در اجرای این آواز نوع تحریرها و برخی حالات و کشش های آوازی خاص منطقه است و گاهی که خواننده تمهیدات خاصی به کار می برد تا نغمه از جلوه و تأثیر بیشتری برخوردار شود. به طور نمونه می توان از تأکید بر کلماتی خاص و تکرارها و یا مکث های ویژه یاد نمود.

دعاهای آوازی:

دعای قبل از خواب شبانه؛

این دعا دارای ریتمی تند، ضربی و با تقارن ریتم در جملات موسیقی و شعر می باشد. معمولاً بزرگ ترین و سالخورده ترین فرد خانواده قبل از به خواب رفتن کودکان بر بالین آنها آواز مربوط به این دعا را می خواند. مهم ترین دلیل و علت استفاده از این دعاها برای دفع ترس و آشفتگی و پریشان احوالی در خواب بوده و افراد دست نیاز به سوی خداوند و ائمه دراز نموده و کمک می طلبیدند.

سرم نهادم بر زمین

ای زمین نازنین

هیچ کس نیا بالا سرم

غیر از امیرالمؤمنین

بزرگترها که بخشی از نیاز آموزشی درون خانواده را تأمین می کردند، در اینجا نیز به امر آموزش این دعا به نسل های بعد از خود مبادرت ورزیده و این دعاها را به نسل جوان تر از خود انتقال می دادند.

لازم به ذکر است که این آواز بیشتر در بین زنان بالاخص مادران و مادربزرگ ها مرسوم بوده است.

دعای نذورات؛

موارد استفاده از این دعاها و آوازهای مربوط به آن در حین قربانی کردن گوسفند و یا موارد مشابه می باشد. برخی از این دعاها آوازی و برخی دیگر به صورت ریتمیک و ضربی خوانده می شوند. از نمونۀ این دعاها می توان به نذر نعره ابوالفضل (ع) یا (کاچی ابوالفضل)اشاره نمود:

این دعاهای آوازی که با مراسم مخصوصی همراه است، مختص زنان بوده و به صورت جمعی اجرا می شود. در مراسم غذای مخصوصی پخته می شود و هر کس نذری دارد و یا خواسته ای را از خداوند یا ائمه طلب می کند، باید آش را به هم زده و آوازی را که با موضوع خواسته اش مرتبط است، بخواند. پس از پخت آش همگی دور سفره می نشینند و از میان زنان فردی که تسلط بیشتر داشته و پیش کسوت است، دعاهایی را به آواز می خواند و بقیه همسرایی می کنند.

دعاهای تیربند؛

امروزه این گونه دعاها منسوخ شده و به ندرت ممکن است شنیده شود؛ این دعا که هدف آن طلب از خداوند جهت دور بودن از دسترس تیر و فشنگ و در امان بودن از گزند دشمن و حوادث روزگار است به این ترتیب اجرا می شد، که پس از نگارش متن دعا توسط دعاگر و بستن به بازوی شخص مورد نظر، محتوای دعای نوشته شده توسط همان ملا در گوش راست او به آواز خوانده می شد. نوع آواز این دعا در مناطق مختلف گوناگون بود. در گذشته های دور این دعا به نام دعای شمشیر بند معروف بود.

سحری خوانی؛

در ایام ماه مبارک رمضان به هنگام سحرگاهان طنین ساز کرنا (هی جار) خبر از مهمانی پرشکوه و ضیافت سحر دارد. بیشترین تأکید در این موسیقی نواختن ساز کرناست.

در این مراسم کرنا «برداشت» نواخته و دهل نواز ریتم های توأماً منظم و نامنظمی را توسط چوگان و ترکه اجرا می کند.

کرنا نواز از همان ابتدا و در شروع کرنانوازی کرنا را به جهات مختلف چرخانده و به این وسیله روستاییان یا افراد طایفه را به بیدارباش فرا می خواند. (نوازندگان می گویند که ما با نوای ساز کرنا می گوییم بیدار باش- بیدار باش یا عروسی- عروسی)

در مناطق کوچ نشین و عشایری سحری نوازی بدون آواز و سحری خوانی اجرا می شود. باید یادآور شد که در بعضی نواحی روستایی و یکجانشین نوای ساز کرنا همراه با آواز سحری است.

آیین های موسیقایی عاشورا:

به لحاظ ارادت شیعه و پیروان آل علی به سالار شهیدان این ایام همواره از تقدس خاصی نزد ایرانیان برخوردار بوده است. این ارادت در منطقۀ بختیاری نیز همانند سایر نقاط ایران چشمگیر است. در این روز آیین هایی اجرا می شود که همراه با موسیقی است و به لحاظ موسیقایی هم دارای اهمیت می باشد. برخی از اینگونه مراسم به شرح زیر است:

مراسم حنجلۀ قاسم (حجله قاسم):

در این مراسم اطاقکی چوبی را به صورت حجلۀ عروس و داماد آذین می بندند. فردی با پارچه های رنگارنگ آن را بر سر می گذارد. بیشتر جوانان و نوجوانان حجله را همراهی می کنند. در این آیین که با لحنی موسیقایی همراه است، حکایت تنهایی قاسم توسط حجله گردان روایت می شود و جوانان حنا به دست همخوانی می کنند. در این آواز یک عدد طبل همراهی کنندۀ مراسم است. در منطقۀ میزدج نوحه های عربی نیز در بین این لحن موسیقایی تکرار می شود.

گهوارۀ علی اصغر:

در این مراسم گهواره ای کوچک را آماده کرده و بچه های خردسال را درون گهواره قرار می دهند. مادران بر بالین آنها می نشینند و لالایی می خوانند. موسیقی و آوازی که در این بخش خوانده می شود برگرفته از لالایی های منطقه است. این لالایی ها به لحاظ متر و اشعار منطبق با موسیقی و گویش محلی است و موضوع آواز پیرامون شهادت علی اصغر (ع) می باشد.

مراسم نعش گردانی:

در مراسم نعش گردانی به یاد شهدای کربلا جوانان اجسادی ساختگی را بر سر گذاشته تشییع می کنند. در این مراسم برخی نغمات آوازی و آواز با کتل گردانی و ساز چپ همراه است. برخی آوازها و نوحه هایی که خوانده می شود دربارۀ شهادت شهدای کربلا بوده و با ریتمی تند از سوی مردم واخوانی می شود. مراسم کتل و اسب با نوای ساز سرنا همراه بوده و نوازندگان قطعات غم انگیزی می نوازند.

چوپان:

فردی با لباس بختیاری از اول صبح تا ظهر عاشورا با پای برهنه نواهای مختلفی را با نی لبی (چوپانی) اجرا می کند. این فرد به تنهایی نواخته و به دنبال عزاداران حرکت می کند. مقام هایی که در مراسم چوپان اجرا می شوند، عبارتند از: شتر- میش- قافله- حسینا- حسینم ای حسینم.

ساز و کتل:

آیین ساز و کتل (کتل گردانی) که ریشۀ تاریخی و کهن دارد در سوگ عزیزان از دست رفتۀ ایل اجرا می شود. فرد متوفی هر چقدر نام آورتر، دلیرتر و سلحشورتر باشد، کیفیت اجرای این آیین پرشورتر و باشکوه تر خواهد بود. این آیین در روز عاشورا نیز اجرا می شود. نحوۀ اجرای ساز و کتل به این شکل است که پارچه هایی رنگین به دور گردن اسب آویخته و به این ترتیب حیوان را آذین می بندند. آینه ای در پیشانی اسب قرار داده و تفنگ یا شمشیر یا خنجر بر اسب حمایل می کنند. عزاداران سکویی سنگی به نام مافگه و به ابعاد تقریبی یک در یک و نیم متر ایجاد نموده و بر آن پارچه های سیاه می افکنند. آنگاه مجسمه ای ساخته و لباس های فرد متوفی را به عنوان نماد و نشانۀ او و تجسم خاطراتش در کنار مافگه قرار می دهند که به آن طلسم می گویند. زنان به همراه کرنا در کنار مافگه آوازهای گاگریو می خوانند. کتل گردانی با اجرای ساز چپی توسط کرنانواز و با همراهی دهل اجرا می شود. در مواردی از چند کتل و کرنانواز نیز استفاده می شود. در این آیین تنها نغمۀ چپی بدون آواز نواخته می شود.

هلهلۀ کوسه( طلب باران):

هلهله کوسه در زمرۀ دعاها و تمنیات مردمان این سرزمین است که به شکلی کاملاً نمایشی و با همراهی موسیقی و اشعاری استغاثه آمیز اجرا می شود. این آیین که توسط بازیگران عادی و مردمی صورت می گیرد، توأم با دعایی است موسیقایی- آیینی- نیایشی به نام هلهله کوسه که مشابه آن در نواحی مختلف ایران نیز اجرا می شود. به رغم مشابهت مضمونی، این آیین موسیقایی در نواحی مختلف ایران از شکل متفاوتی برخودار است. در فصول خشکسالی مردم جمع شده و دعاهایی را به شکل همسرایی می خوانند.

ای خدا بزن تو بارون

سی دل عیالوارون

هار هار هارونی

خدا بزن بارونی

ای خدا بارون بزن بارون

بارون به لته

ای خدا گندم بیار

گندم به کته

چهل کچل:

این مراسم در طلب بند آمدن باران است. چهل کچل بعضاً با همراهی کرنانوازن و با استفاده از برخی وسایل مانند دیکچه و یا سینی های مسی جهت تولید صدا و توازن ریتم توأم می باشد. این آیین موسیقایی از حالات ضربی و ریتمیک برخوردار است.

مراسم چهل کچل نقطۀ مقابل مراسم هلهله کوسه می باشد که با دعاهای آوازی همراه است و هنگام بارش بارانهای سیل آسا و مداوم خوانده می شود. این آیین با آواز تک نفره خوانده شده و بدون همراهی ساز بوده و افراد حاضر در مراسم با تک خوان همسرایی می کنند.

چل کچلم به باره

ای خدا بارون نباره